سیاسه‌تی هه‌ڵه؛ پێویستی به شیوه‌نگێڕان نییه!
ن: چیا على
لە کاتی بەرپابوونی شۆڕشی سوریا لە ساڵی (2011)دا ، سەرزەمینی شام بووە مەیدانێکی كراوه، بۆ جەنگی بەوەکالەتی نێوان هێزە هەرێمیەکان، بە جۆرێک هەریەکەیان لە ئاماده‌باشی و هه‌وڵداندابوون بۆ وەگەرخستنی بەرژەوەندییەکانیان و بەهێزبوونى نفوزى خۆیان بۆ دوایی روخاندنى بەشار ئەسەد، لە ڕێگەی پاڵپشتی و هاریکاری دەستەى ئۆپۆسیۆنى کە دژى حکومەتەکەى بەشار ئەسەد بوون.
تورکیا یەکێک بوو لەو ووڵاتانەی کە داوای ڕوخانی ڕژێمی ئەسەدى دەکرد و لە هەموو بۆنەیەکدا ئەم خواستەی دەخستەڕوو، بەڵکو زیاتر و فراوانتر لەمەیش بە شێوەیەکی بەردەوام هەستاوە بە پێشکەشکردنی هەموو پاڵپشتیەکی ڕامیاریی و سەربازی بۆ یارمەتیدانی ئۆپۆزسیۆنی چەکدار و لایەنگرانی، بەمەبەستی بەرەنگاربوونەوەی سوپا و ڕژێمەکەی ئەسەد. بە تایبەتی پشتگیری گەورەی (سوپای ئازاد) دەکرا، بەڵام بە لاوازی مایەوە لە هێنانەدی سەرکەوتنێکی هەست پێ کرا لە گۆڕەپانی سوریادا.
بەرواری 11ئۆکتۆبەری 2015، ڕۆژێکی ئاسایی نەبوو لە مێژووی ململانێی سوریادا، چونکە لەم بەروارەدا هێزێکی تازە لە دایکبوو، کە توانی هەڵوێستی نێودەوڵەتی و بە تایبەتیش هەڵوێستی (تورکیا) لەمەڕ بارودۆخی سوریا بگۆڕێت. کە ئەو ڕۆژەیش بریتیبوو لە ڕاگەیاندن و دامەزراندنی "هێزەکانی سوریای دیموکرات"، کە باڵێکی سەربازییە بۆ نەتەوەی کورد، سەرەڕای ئەوەی توانی چەندین پێکهاتەی جیاوازی وەک (سوری، عەرەب، سریانی و تورکمانی) لە هەناوی خۆیدا کۆبکاتەوە.
هێزەکانی سوریای دیموکرات لە ماوەی چەند مانگێکی کەمدا، زیاتر لە (27) لیوای سەربازی و باڵی چەکداری گرتەخۆی، ئەمەش ژمارەیەکی قورس و زەحمەت بوو بۆ هاوکێشەی سوریا، دوای ئەوەی چووە پاڵ هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی دژی داعش، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاش پاڵپشتیەکی گەورەی لێکرد،
سەرکەوتنی گەورەیان بە دەستهێنا بە پاڵپشتی ئەمریکا ئەمەش وایکرد لە دەست بەسەراگتنى چەندین شاری سوریا لەژێر دەستی ڕێکخراوی داعش، کە دیاریترینیان (کۆبانێ "عین عرب" و منبج) بوون بکەوێتە ژێر دەستیان .
لەگەڵ سەرکەوتنەکانی ئەو هێزەدا، ژمارەی شەڕڤانەکانی گەیشتە نزیکەی ٧٠ هەزار شەڕڤان، لە ئێستادا خاوەنی ٧٦ لیوا، هەر لیوا یەک ٢٥٠ بەشی جیاوازی هەیە.
ئەمه‌یش خۆی لە خۆیدا مەترسی گەورە بۆ وولاتی تورکیا دروست دەکات کە لە ماوەیەکی کەمدا ئەم رێژەیە بەو شێوەیە زیاد بکات لەبەر ئەوەی هەسەدە پاشخانێکی پەکەکە یە، تورکیا هەمیشە لە هەولدا بوو بۆ نەهێشتنی ئەو هێزە کوردیە هەرچەندە پەکەکە و هەسەدە ئامانجی سەرەکیان خزمەت کردنی نەتەوەی کورد نیە، قەومییه‌ت تەنیا دروشمە لەلای پەکەکە و كلكه‌كانیان .
یاری هاوپەیمانەکەی ئەمریکا لەگەڵ هەسەدە شتێکی چاوەروانکرابوو بۆیە لە ١٩ی ١٢ی ٢٠١٨، دۆناڵد ترامپ، سه‌رۆكی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له تویتێكدا كشانه‌وه‌ی به‌په‌له‌ی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكای له سووریا ڕاگه‌یاند.
ژیان زەكەریا حەسری توێژەری كوردی كوردستانی سوریا دەڵێ: ئەو بڕیارەی ئەمەریكا، نوێ نییە، لە ڕۆژی یەكەمەوە ھۆشداریی دا كە ھاوپەیمانیی ئەمەریكا لەگەڵ ھێزە كوردییەكاندا، سەربازییە و بۆ لەناوبردنی داعشە، وه ته‌نها هاوپه‌یمانیه‌تێكی تاكتیكیه. سەرۆكی ئەمەریكا لە زووەوە چەندین جار گوتوویەتی كە لە سووریا دەكشێینەوە و، لە رۆژی یەكەمیشەوە ئەمەریكا ئامانجی خۆی دیاری كرد كە بۆ شەڕ لە دژی داعش لە سووریادانن و كاتێك شەڕ تەواو بوو و سووریا پێویستی بە ھێزەكانی ئەمەریكا نەما، دەكشێینەوە.
حەسری گوتیشی: مەبەستی وان سەبارەت بە ھاوپەیمانیی پەیەدە و یەپەگە لەگەڵ ڕژێمی ئەسەد لە ڕۆژئاوای كوردستان، تەنیا بۆ دژی تیرۆر و شەڕی داعش بوو، كاتێك سەرۆكی ئەمەریكا گۆڕدرا، لە ڕۆژی یەكەمەوە ھۆشداری و ئاگاداریمان دەدا كە ھاوپەیمانیی نێوان ئەمەریكا و ھێزە كوردییەكانی ڕۆژئاوا، ھاوپەیمانییەكی سیاسی نییە، بەڵكوو تەنیا سەربازییە. واتا تاكتیكییه نه‌ك ستراتیژی، ئەگەر بەرژەوەندیی وڵاتە گەورەكان بەراورد بكەین لەگەڵ پەیەدە یان ھەسەدە و سووریای دیموكرات، بەراورد ناكرێت، چونكە توركیا وەك ھاوپەیمانێك لە ناتۆ بەرژەوەندیی ئابووریی زۆر گەورەیە، ھەروەھا لەگەڵ رژێمی سووریا و ئێران و دەوڵەتانی ھەرێمی، لەبەر ئەوە بە ڕاستی لە دوای ھەڕەشە و پاراستنی بەرژەوەندیی ئەمەریكا لەگەڵ توركیا و دەوڵەتانی تر ئەو بڕیارەیان داوە.
هاوکات، تارق خەرکی، جێگری سکرتێری پارتی ئازادیی کوردستان لە سووریا لە لێدوانێکدا دەڵێ : کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا دوو سیناریۆی هەیە، ئەویش دەیەوێت هەموو هێزەکان لەو وڵاتە بکشێنەوە و ئەو وڵاتە چیی تر نەبیتە گۆرەپانی سیاسەتی وڵاتان. سیناریۆیەکی تریش ئەوەیە تەنیا تورکیا ئەو مافەی هەبێت دەست بەسەر ناوچەکاندا بگرێت و کۆنترۆلیان بکات و وەک هاوپەیمانی سەرەکی ئەمەریکا و ڕیگەش نەدرێت نفووزی وڵاتانی تر هەبیت. ئەو هەڵوێستەی کشانەوەی ئەمەریکا شتێکی نامۆ نییە، چونکە ئەمەریکا ڕاوشکاوانە بە پەیەدەی گوتبوو، تۆ هاوپەیمانی ئێمە نیت، تەنیا بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی داعش لە ڕووی سەربازییەوە لەگەڵتان دەبین..
مه‌لا به‌ختیار؛ لێپرسراوی ده‌سته‌ی كارگێڕی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتیی نیشتمانی كوردستان، له وتارێكدا ره‌خنه‌له سیاسه‌ته‌كانی په‌یه‌ده ده‌گرێت. له كوردستانی سوریا، به‌تایبه‌تیش كه ئێسته ئه‌مه‌ریكا بڕیاری كشانه‌وه‌یداوه و ده‌ڵێت: مەخابن پەیەدە سوورە لەسەر سیاسەتی حاكمییەتی خۆی.
له ئێستادا پەکەکه کەوتووته ئاڵامه‌وه و پهنا بۆ ھەرشوێن و کەسێک دەبات که بەڵکوو پشتیوانی لێبکه‌ن له بەرانبەر ھەڕەشه و ھێرشەکانی تورکیاوه دوای ئەوەی ئه مریکا باسی کشانەوەی له سوریا کرد. رووسیاش پشتیوانی لێ کرد بەڵام دواتر فرۆشتی به تورکیاو و ئەمجارەش ئەمریکا فرۆشتیەوه به تورکیا. به‌رپرسانی ئەمریکا رۆژی یه که‌م وتیان که پشتیوانیان له پەکەکه له سوریا کاتی و تاکتیکیه وه و دوای کۆتایی ھاتنی داعش ئەویش کۆتایی پێ دێت و ئەو کاته ئێستایه کە گەیشتووه
ئەوەی ماوەتە بیڵین ئەوەیە پەکەکە و هەسەدە پەیەدە سیاسەتێکی حەکیمان ناکەن و حوكمێكی راشیدانه‌یشیان له ناوچه‌كه‌دا نه‌كرد، وەکو کوردانی باشور وان هەر حزب و مەقاشی دەستی موخابەراتێکە بریاری سیاسی خۆیان نیە خزمەتی نەتەوە ناکەن تەنیا نەتەوە خەڵکی داماویان کردووە بە قوربانی بۆ مەرامی خۆیان گەیشتنیان بە خۆشیەکانی دونیا، ئێمەیش ئەوەندە داماوین هەمیشه فرمێسکیان بۆ دەرێژین بۆ کوژراوەکانیان کە دەسەڵاتیش وەردەگرن خەڵکی دەچەوسێنەوە وەکو ئەوەی ئەمرۆ لە هەرێمی کوردستان گوزەر دەکات
کە بە پێی ئاماری هەسەدە، لە شەڕی دژی داعشدا ١١ هەزار شەڕڤان کوژراوە و زیاتر لە ٢٤ هەزار شەڕڤانیش برینداربوون ئەویش وەفایی هاوپەیمانیەکەتان کە شانازیتان پیوە دەکرد